وضع نگران کنندۀ حقوق بشری در افغانستان

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۸ تاریخ دهم دسامبر را به نام روز جهانی حقوق بشر به تصویب رساند. این اعلامیه پس از جنگ جهانی دوم و برای اولین بار به تصویب رسید.

این اعلامیه شامل سی ماده است که به تشریح دیدگاه ملل متحد در پیوند به حقوق بشر می‌پردازد. مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی‌ را که تمامی بشر در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند، مشخص کرده ‌است.

در افغانستان اما با آنکه سال‌ها از تصویب این پیمان بین‌المللی می‌گذرد، این اصل نهادینه نشده است.

یوناما یا معاونت سیاسی سازمان ملل متحد در افغانسستان، در اعلامیۀ گفته است، میلیون‌ها کودک افغان از حق زنده‌گی، حق صحت، حق آموزش، حق تفریح، حق اشتراک و انکشاف برای دستیابی به توانایی‌ها، محروم شده اند.

اعلامیه می‌افزاید، حملات بر مکاتب، شفاخانه‌ها و انفجارها بر کودکان افغان اثرات ناگوار گذاشته و هنوز هم کودکان در معرض استخدام و استفادۀ طرف‌های درگیر جنگ و خشونت‌های جنسی قرار می‌گیرند.

فیونا فریزر، رییس بخش حقوق بشر یوناما و نمایندۀ کمیشنری عالی حقوق بشر ملل متحد می‌گوید، باید به قربانیان خشونت‌های حقوق بشری به ویژه زمانی که قربانیان کودکان هستند، گوش داده شود و این موضوع در صدر اولویت‌های نهادهای ذیربط در افغانستان قرار گیرد.

فریزر تاکید می‌ورزد، عدم وجود پاسخگویی زمینه را برای معافیت از مجازات و سو استفاده ناقضین حقوق بشر فراهم می‌کند. او گفته است، حفاظت از کودکان، زنان و دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر باید در مرکز هر استراتیژی ملی حفاظت از حقوق بشر قرار گیرد.

وضعیت حقوق بشری در افغانستان به خصوص در بخش کودکان در بدترین وضعیت قرار دارد، آنچه یوناما و نهادهای مدنی دیگر آن را به صراحت اعلام کرده اند، در حالی که قانون حمایت از کودکان را سال‌ها بعد از آنکه معطل ماند، تصویب نمود.

اما در مجموع اگر دیده شود، وضعیت حقوق بشری در افغانستان نگران کننده است. طرف‌های درگیر جنگ به خصوص تروریستان به هیچ اصل بشری حرمت نگذاشته و هر روز جان مردم بی گناه را می‌گیرند.

حمله بر افراد ملکی از سوی طرف‌های درگیر جنگ به خصوص حملات هوایی از سوی نیروهای هوایی افغان و خارجی، حملات انتحاری در شهرها، حمله بر مکاتب، شفاخانه‌ها و سایر تاسیسات عام‌المنفعه آماج حملات قرار می‌گیرند. مردم در افغانستان به علت کوتاهی نهادهای مربوط در داخل و خارج از افغانستان و وضع نابسامان حاکم بر جامعه از حقوق اساسی شان محروم مانده اند.

نقض حقوق بشر در افغانستان ریشه‌های بسیار عمیقی داشته که در طول دهه‌ها شکل گرفته است. حمله اتحاد جماهیر شوروی سابق بر افغانستان، قیام مردمی در برابر حکومت کمونستی وقت، جنگ‌های داخلی تنظیم‌ها و احزاب، حاکمیت گروه طالبان و همچنان جنگ هژده سال اخیر همه عوامل اساسی بدترین وضعیت حقوق بشر در کشور است، آنچه پرداختن به آن نیز کار ساده نیست.

این وضعیت نابسامان عامل تلفات ملکی، بیجا شدن خانواده‌ها در نتیجۀ جنگ و ویرانی، محرومیت میلیون‌ها کودکان از تعلیم به خصوص دختران، خشونت علیه زنان و کودکان، فقر و بیکاری و همچنان ناامنی گردیده است.

اما یکی از اساسی‌ترین عاملی که به تشدید این مساله کمک کرده، همانا معافیت ناقضین حقوق بشر و معافیت آنان است. این پدیده در طول هژده سال اخیر به خصوص در دهات افغانستان به یک فرهنگ تبدیل شده، اما متاسفانه حکومت افغانستان به عنوان مسئول درجه یک تا اکنون کاری نکرده است.

حکومت افغانستان را لازم است که خود با هماهنگی و حمایت قوی نهادهای بین‌المللی در این به انجام مسئولیت‌های خود بپردازد.